Otizm Spektrum Bozukluğu

Otizmli insanlar iletişim ve sosyal becerilerde zorluklar yaşarlar. Genellikle sohbet etmekte zorlanırlar ve sosyal ipuçlarını fark etmeyebilirler. Otizmi olan bazı kişiler hiç konuşmayabilir ve diğerleri konuşmakta zorluk çekmeyebilir. Otizmi olan tüm insanlar iletişimle ilgili bir dereceye kadar zorluk yaşarlar (arkadaş edinme veya okulda veya işte ilişkileri sürdürme gibi).

Otizmli kişilerde ayrıca sınırlı ilgi alanı veya tekrarlayan davranışlar olabilir. Eline aldığı bir çubuk, sayılar, top oynamak gibi tek bir işe odaklanabilirler ve bağlanabilirler. Otizmli bir kişi her gün geldiği yolu değiştirmek istemeyebilir, odadaki eşyaların değişmesinden rahatsızlık duyabilir ya da belirli düzenlere uyarak davranabilir.

Sağlık uzmanları “otizm” terimini bir bozukluğa atıfta bulunarak kullansa da artık otizmli olma bir nöroçeşitlilik olarak kabul edilmektedir. Bu otizmin bir farklılık olduğuna vurgu yapmaktadır. Bu bakış açısı benimsendiğinde otizmli bireylerin kişilikleri, tercihleri, kendine özgü dünyayı deneyimleme biçimleri üzerine düşünebilme kapıları açılmaktadır.

– Tanılama

Tanılama için DSM-V tanı el kitabı ve M-CHAT testi yaygın olarak kullanılmaktadır. Tanı için yetkili kişiler çocuk ruh sağlığı profesyonelleri ve nörologlardır.

Değerlendirilen özellikler:

• çocuğun diğer çocuklara ilgisi,
• gösterme amaçlı işaret etme becerisi,
• birisinin işaret ettiği nesneye bakması,
• söylendiğinde bir eşyayı size getirmesi,
• yüz ve sesimi taklit etmesi,
• adı söylendiğinde bakması.

Değerlendirme sembolik oyun becerileri, bilgi paylaşımı için işaret etme, ortak dikkat, ortak keyif, sosyal ilgi ve sosyal oyun gibi alanlara ait bilgi sağlamaktadır.

Terapi Yaklaşımı

Belli başlı terapi alanları şunlardır:

• Konuşma terapisi
• İş uğraşı terapisi
• Duyu bütünleme Terapisi
• Davranış yönetimi terapisi
• Bilişsel davranış terapisi
• Ortak dikkat terapisi
• İlaç tedavisi
• Beslenme tedavisi
• İş terapisi
• Fizik Tedavi
• Sosyal beceri eğitimi

Otizmli bireylerin topluma üretken katılımları için öncelikle dünyayı kendine özgü yollarla algıladıkları anlaşılmalıdır. Terapilerde de etkileşim temelli yaklaşımlar son yıllarda ilgi çekmektedir.

Bunlardan en önemlilerinden birisi de D.I.R. Floortime Terapisidir.

Floortime otizmli çocuklar için ilişki temelli bir terapidir. Bu yöntem ABA’ya bir alternatiftir.

Amaç, yetişkinlerin çocukların “iletişim çevrelerini” genişletmelerine yardımcı olmaktır. Çocukla kendi gelişim düzeyinde tanışırlar ve güçlü yanlarını geliştirirler. Bu yöntemde çocuğun keyif alması önemlidir ve liderliği takip edilmelidir.

Floortime yöntemine göre çocuğun geçmişte problem görülen davranışları onun regülasyon çabası olarak görülmektedir. Öncelikle kabul ve sonra katılım ile çocuğun dünyası ele alınmaktadır. Çocuğa “öğretmek” değil birlikte deneyimlemek önemlidir.

Otizmli bireyler öncelikle dünyaya içten bir ilgi eksikliği içerisindedirler. Bu da sosyal ilişki kurma güçlüğüyle ilişkili olabilir. İçinde insan olmayan bir dünya nesnelerle dolu ve insani coşkudan yoksun bir dünya olabilir. Otizmli bireyler bu alanlarda güçlük yaşayabildikleri gibi dünyayı kendilerine özgü yollarla deneyimliyor olabilirler ve bizim alışık olmadığımız şekillerde hissederek katılım sağlamaya çalışıyor olabilirler. Onların dünyanın parçası olma yollarını kabul ederek işe başlamak bu yöntemin felsefesidir.

Çocuklar için fonksiyonel duygusal gelişim kapasiteleri belirlenmiştir: Bu basamaklarda ilerleme sağlandıkça iletişim ve konuşmanın gelişmesi olasıdır.

1. Regülasyon ve dünyaya ilgi
2. Yakınlık-Samimiyet ve ilişkilere katılım
3. İki yönlü iletişim
4. Karmaşık iletişim
5. Sembolleri kullanmak ve duygusal fikirler oluşturmak
6. Mantıklı düşünme ve fikirler arası köprüler kurmak

 

Terapi Ekibi:

Otizmin tanılamasını resmi olarak çocuk ruh sağlığı profesyonelleri ile çocuk nörologları yapmaktadır.

Terapi ekibinde başta çocuk psikiyatristi ve çocuk nöroloğu, özel eğitim uzmanı, dil ve konuşma terapisti, ergoterapist, duyu bütünleme uzmanı, psikolog, yardımcı öğretmenler, spor eğitmenleri, günlük yaşama uyum personelleri yer almalıdır.

Görülme Sıklığı:

Gün geçtikçe görülme sıklığı artmaktadır. Amerika Hastalıkları Kontrol Merkezi (CDC), verilerine göre görülme sıklığı 2006 yılında her 150 çocuktan 1 iken, 2018 yılında her 59 çocukta 1 görülmeye başlanmıştır.

Spektrum Ne Demektir?

Spektrumun sözcük anlamı yelpazedir. Otizm her bireyde farklı şekilde seyreder. Kimi otizmli birey konuşabilirken kimi konuşmayı oldukça geç veya çok sınırlı öğrenmektedir. Kimi birey öğrenme güçlükleri de yaşarken kimi birey yaşamamaktadır. Kimi birey duyusal sorunlar yaşayabilmektedir. Her bireyin kendine özgü yolu takip edilerek terapi planlanmalıdır.

Sebepleri:

Bilinen belirgin bir sebebi yoktur. Genetik, nörolojik ve çevresel kimyasalların etkisinden söz edilmektedir.

Bazı genlerin Fragil X ve Rett Sendromuyla ilgili oldukları bilinmektedir. Bazı gen mutasyonlarının da tabloyu ağırlaştırdığı bilinmektedir.

Ayrıca otizmli bireylerin yaklaşık %35 inin beynin anormal elektrik akımlarının sonucunda nöbetler geçirdikleri bilinmektedir.

Muhtemelen çok faktörlü bir kökeni olduğu düşünülmektedir.

İlişki bulunmamıştır:

• Aşılarla,
• Televizyonla,
• Ebeveynlerin davranışlarıyla,
• Sosyo-ekonomik durumla,
• Hangi ırk ya da sosyal gruba mensup olduğunuzla otizmin bir ilişkisi bulunmamıştır.

Dil Konuşma Terapistlerinin Rolü:

Uzmanın ele alması gereken konular:

• Dikkat ve dinleme becerileri
• Oyun becerilerinin geliştirilmesi
• İletişim için motivasyon
• Sosyal anlayış: sosyal durumlarda nasıl davranacağını anlamak
• Ortak oyun ve iletişimden keyif almasını sağlamak
• Sözsüz iletişim – jestler ve mimikler
• Konuşma becerileri
• Kavram becerileri
• Alternatif ve destekleyici yöntemler, cihazlar