Asperger Nedir?
Asperger Sendromu (AS) 1994’te DSM-IV’te bir teşhis olarak ilk kez yer aldı.
DSM-IV’te tanımlandığı şekliyle, AS, dil, bilişsel gelişim, öz bakım becerileri, uyumlu davranış veya çocuklukta çevreye merak konusunda önemli bir gecikme olmaksızın sosyal etkileşimde niteliksel bozulma, sınırlı, tekrarlayıcı ve stereotipik davranış, ilgi ve aktivitelerle karakterizedir. Bilişsel gelişim genellikle IQ puanının 70’in üzerinde olması olarak yorumlanır ve dil, iki yaşında tek kelime kullanımı ve üç yaşında iletişimsel ifadeler olarak belirtilir.
Sosyal etkileşimdeki bozulmalar, birden fazla sözsüz davranışın (örneğin yüz ifadesi, göz teması) kullanımında eksiklikler, akran ilişkileri geliştirememe, başkalarıyla keyif veya ilgi paylaşma isteğinin olmaması, sosyal ve duygusal karşılıklılık eksikliğini içerir. Davranışsal belirtiler, yoğunluk veya odak açısından anormal olan bir veya daha fazla stereotipik ve sınırlı ilgi alanına takıntı, belirli rutinlere veya ritüellere esnek olmayan bağlılık, stereotipik ve tekrarlayıcı motor davranışlar (örneğin el çırpma) veya nesnelerin parçalarına sürekli takıntı içerir. Bu bozukluklar işlevsellikte bozulmaya neden olmalı ve başka bir yaygın gelişimsel bozukluk veya şizofreni için kriterler karşılanmamalıdır.
2013 yılında Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nın (DSM-5) yayınlanmasıyla Asperger Sendromu, daha geniş bir Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD) kategorisine dahil edildi. Bu yeniden sınıflandırma, tanısal karışıklığı azaltmayı ve otizmle ilgili tanılara daha tutarlı bir yaklaşım sağlamayı amaçladı.
DSM-5’te Otistik Spektrum Bozukluğu altında birleştirilen Asperger Sendromu (AS); motor beceriler, bilişsel, sosyal, duygusal ve davranışsal alanlarda ortaya çıkan belirgin özelliklerle kendini göstermektedir.
Asperger sendromu artık ayrı bir tanı grubu olarak belirtilmese de klinik çalışmada bu ayrımı bilmek faydalı olmaktadır.
Yaygın gelişimsel bozukluklardan biri olan Asperger sendromu (AS), otizm belirtilerine benzer özellikler gösterir ve yaşam boyu süren bir bozukluk olarak ifade edilir. (Barnhill ve ark. 2000).
Bireylerde, Asperger sendromu görülmesinin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik faktörler ve beyin fonksiyonlarındaki farklılıkların etkili olduğu düşünülmektedir.
Asperger sendromunu ilk olarak pediatri uzmanı olan Hans Asperger tarafından 1944 yılında tanımlamıştır. Hans Asperger, Asperger sendromu gösteren çocukların sözel olmayan iletişim becerilerinde yetersizlikler olduğunu, ilgi alanlarının farklı konularda olduğunu belirtmiştir.
Asperger Sendromu ve Otizm Farkı Nedir?
Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan ruhsal hastalıklar tanı kılavuzuna (DSM-V) göre Asperger sendromu otizm spektrum bozukluğunun bir alt grubu olarak kabul edilmiş ve yüksek işlevli otistik bozukluklar arasında yer almıştır. Hem beynin nöro gelişimsel özellikleri hem de yaygın görülen bazı davranış örüntüleri açısından benzerlik gösteren bu iki hastalığı bazı yönlerden ayırmak mümkündür.
-Asperger sendromu ile otizm arasındaki en belirgin fark çocukluk döneminde dil alanında görülen gelişimsel özelliklerdir. Otizm tanılı kişilerde dil ile ilgili gelişim geriliği sık görülür ve bu kişiler genellikle 2 yaş sonrasında tanı alır. Ancak Asperger sendromunda dil gelişimi ile ilgili herhangi bir problem görülmez ve bu bebekler yaşıtları ile hemen hemen aynı zamanda konuşmaya başlar.
Erken Çocukluk Döneminde Asperger Sendromu Belirtileri;
- Huzursuzluk,
- Sürekli olarak ağlama ve zor sakinleşme,
- Uyku problemleri,
- Hiperaktivite,
- Motor hareketlerde kabalık,
- Geç yürüme,
- Kısıtlı ve sınırlayıcı konuşma,
- Akranlara karşı ilgisizlik,
- Nesneleri ağzına götürme, onları yalama ve ısırma,
- Espriyi anlayamama, ciddiye alma,
İleri Dönemlerde Asperger Sendromu Belirtileri;
- Arkadaşlık kurma ve sürdürme sürecinde zorluklar ile karşılaşma,
- Diğerlerinin duygu ve düşüncelerini kavrayamamak yani empati kuramamak,
- Sınırlı sayıda belirli konulara gösterilen takıntılı ilgi,
- Düzensiz konuşma veya konuşmayı kendi ilgi alanına yönlendirme,
- Diğer tarafın konuştuğu konuya odaklanamama,
- El çırpma veya uzuv sallama gibi tekrarlanan motor davranışlar,
- Göz teması kuramama,
- Dilin alaylı ya da ironi ile kullanımını anlamada güçlük çekmek,
- Kişilerarası normal beklenen sınırlara uymama,
- Mahremiyet algısının gelişmemesi,
- Rutine aşırı bağlılık,
- Sakarlık, ses tonunu içinde bulunan duruma uygun ayarlamada veya aynı tutmada zorlanma,
- Sesli, görsel, kokulu, tat almaya bağlı veya temasa bağlı uyarıcılara karşı hassasiyet,
- Sosyal farkındalıkta eksiklik ile sosyalleşmeye karşı ilgi eksikliği,
- Vücut dilini anlayamama ile kendini ifade ederken yüz ifadesini değiştirmeme ve mimik kullanma eksikliği ya da abartılı mimiklerin kullanılması
Asperger Sendromuna Sahip Bireylerin Dil Özellikleri
- Dil gelişiminde gecikme görülmez ve konuşma akıcıdır. Fakat gereksiz söz kullanımı ve uzun süren monologlar olur.
- Tonlama, ezgi, vurgu gibi özellikler OSB gibi monoton olmasa da konuşmada hatalar yaparlar.
- Konuşulan konu hakkında bir sonuca varmakta veya konuyu değiştirmekte zorlanırlar.
- Konuşma genellikle tek taraflıdır.
- Görsel – motor olarak koordinasyonsuzluk yaşandığı için jest ve mimikleri uygun ve doğru kullanmakta zorlanırlar.
- Garip duruş ve esnek olmayan bir yürüyüş, beden dilini farklı lanse edebilir.
Asperger Sendromuna Sahip Bireylerin Sosyal Özellikleri
- Sosyal ilişkilerde duyarsızlık, biçimsellik, kurallar, sosyal adetler ve diğer kişiler için empati kuramama gibi özellikleri barındırırlar.
- İnce ve kaba motor becerilerde yaşanan olumsuzluklar sosyal ortamlara atılmaları için dezavantaj olabilir.
- Görsel motor bütünleştirmede, görsel uzaysal algıda sorunlar yaşanabilir. Yaşanan bu sorunlar da ortak dikkati olumsuz etkileyebilir.
https://jag.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_3_2_102_110.pdf
